Sayıştay’dan İstanbul’un en çok tartışılan konusu olan taksilerle ilgili çok dikkat cazibeli bir ikaz geldi. Bir kamu hakkının süresiz biçimde üçüncü şahıslara devredilmesini hukuka uygun bulmayan Sayıştay, taksi plakalarının geçim kaynağı sürücülük mesleği olanlara; müddeti ve kuralları belirtilmek suretiyle ihale edilmesi gerektiğine dikkat çekti.
İstanbul’un kangrene dönen taksi meselesini çözmek yeni İBB idaresinin getirmek istediği yeni taksi sistemine ait teklif, UKOME’de 11 defa reddedildi. Tartışmalara neden olan taksi sistemi ile ilgili Sayıştay’ın 2020 yılı İBB Kontrol Raporu’nda da dikkat çeken tespitler yer aldı. Sayıştay, İBB tarafından geçmiş periyotlarda tahsis edilen ve hala kullanılan taksi ve dolmuş plakalarının mevzuata ters biçimde süresiz bir hak olarak kullanıldığını tespit etti.
Sayıştay denetçilerinin İBB’nin hesap ve süreçlerinde yaptığı incelemede, mevcut 17 bin 395 taksi ve 6 bin 460 dolmuş plaka sahibinden rastgele bir imtiyaz bedeli yahut yıllık kira bedeli üzere bir fiyat tahsil edilmediği belirlendi. İstanbul genelinde en son taksi plakası tahsisinin yapıldığı 1998 yılına kadar çeşitli Vilayet Trafik Kurulu kararları ile 17 bin 395 ticari taksi plakası verildiği kaydedildi. Kimilerinin Bakanlar Konseyi Kararı doğrultusunda ihale ile lakin süresiz olarak verildiği ve hala faaliyetlerini sürdürdüğü belirtildi. Oburlarının ise Vilayet Trafik Komitesi kararları doğrultusunda noter huzurunda çekiliş ile belirlendiği kaydedildi.
“SÜRESİZ SÜREÇ YAPILAMAZ”
Mevzuata nazaran toplu ulaşım ve yolcu taşıma hizmetlerinde yetkili olan belediyenin; bu hizmetlerin üçüncü bireylere gördürülmesini ihale yapılmaksızın direkt meclis, encümen yahut belediye lideri kararıyla yapmasının ya da kendisine ilişkin imtiyazı müddet belirtilmeksizin devrederek gerçekleştirmesinin ihaleyle olsa dahi süresiz satış halinde süreç yapmasının mümkün olmadığı vurgulandı.
“PLAKA TAHSİSİ İHALE KANUNA UYGUN DEĞİL”
Mevzuatına nazaran, taksi plakalarının geçim kaynağı sürücülük mesleği olanlara müddeti ve kuralları belirtilmek suretiyle ihale edilmesi gerektiğinin altı çizildi. İstanbul sonları içinde Vilayet Trafik Komitesi tarafından verilen taksi ve dolmuş plakalarında hak sahipliği için rastgele bir mühlet belirtilmediğine vurgu yapıldı. Müddet belirtilmeksizin yapılan plaka tahsislerinin 10553 sayılı Bakanlar Konseyi Kararı’na ve yürürlükte olan Devlet İhale Kanunu’na uygun yapılmadığı da belirlendi.
“İHALE DÜZENLENMELİ”
Raporda, taksi yahut dolmuş ile yolcu taşıma faaliyetinde bulunulması için belirlenen plakalara müsaade yahut ruhsat verilmesi sürecinin yasalar çerçevesinde mühleti belirlenmiş ihalelerle yapılması gerektiği istikametinde görüş bildirdi.
2004’TE İBB’YE DEVREDİLDİ
İBB, Sayıştay’ın bu tespiti karşısında verdiği karşılıkta evvelki yıllarda kelam konusu plakaların tahdit altına alındığı kaydetti. 2004 yılında çıkan Büyükşehir Belediyesi Kanunu sonrası bu toplu ulaşım araçları ile ilgili kayıtların, Vilayet Emniyet Müdürlüğü tarafından belediyeye devredilirken plakaların müddetli verilmesi yahut ihale kuralları ile ilgili bir karar bulunmadığı aktarıldı.
KANUNA NAZARAN 10 YIL İLE HUDUTLU
Sayıştay bu cevap üzerine bölüm sırasında ihale ilgili bir koşul koşulmasa da taksi plakalarının verilmesine destek olan Bakanlar Konseyi kararında mühlet konusunun bulunduğunu, yasaya nazaran imtiyaz olarak verilen haklarda dahi azamî müddetin 49 yıl olduğunu belirtti. 1983’ten beri yürürlükte bulunan ve kamu haklarının kiralanmasına yahut satılmasına dair temel mevzuat olan Devlet İhale Kanunu’na nazaran kiralamalarda mühletin 10 yıl ile sonlu olduğu vurgulandı.
KAMU HAKKI SÜRESİZ OLARAK DEVREDİLEMEZ
Raporda “Mevzuat uyarınca, kelam konusu hakların süresiz bir formda kullanılması mümkün bulunmamaktadır. Kanun gereği, yönetimin yürütmekle yükümlü olduğu bir hizmeti şahsen yerine getirmeyip üçüncü şahıslara gördürmesi mümkündür. Lakin, mevzubahis kamu hizmetinin üçüncü şahıslara gördürülmesi, hizmet alanının kamu hizmeti olma niteliğini ortadan kaldırmadığı üzere bu hususta belediyenin misyonunun sona ermesine yol açmamakta ve bu hizmetin yerine getirilmesi istikametinden sorumluluğu devam etmektedir. Toplu taşıma hizmetinin bu niteliği gözetildiğinde, bir kamu hakkının süresiz bir biçimde üçüncü şahıslara devredilmesi hukuka uygun değildir” tespitinde bulundu.
Sözcü
