İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Kent Tiyatroları’nın merakla beklenen oyunu; Bilgesu Erenus’un yazdığı, Yelda Baskın’ın yönettiği Yaftalı Tabut, seyirciyle buluştu.
6 Ekim 2021 Çarşamba günü Fatih Reşat Nuri Sahnesi’nde birinci gösterimi yapılan oyunda seyirciler Fatma Nudiye Yalçı’nın hayatının dönüm noktalarına tanıklık ettiler.
Birinci gösterime oyunun müellifi Bilgesu Erenus, Bilgesu Erenus’un oğlu Sanatçı Ali Erenus, gelini Ressam, Sanat Muharriri Hasret Kalkan Erenus, Gazeteci, Öğretmen Neylan Doğan, Fatma Nudiye Yalçı “Hayatı ve Eserleri” kitabının müellifi Ahmet Kale, Kent Tiyatroları Müdürü Ceyhun Ünlü, Genel Sanat Direktörü Mehmet Ergen, Sahne Yöneticisi Ayşegül İşsever, Müdür Yardımcıları Oytun Askeroğlu, Mehmet Karaosman’ın yanı sıra birçok sanatçı katıldı.
Dramaturgisini Gökhan Aktemur’un, koreografisini Senem Oluz’un, müziğini Burçak Çöllü’nün, dekor-kostüm dizaynını Nihal Kaplangı’nın, ışık dizaynını Murat Özdemir’in, efekt dizaynını Gökçe Selim’in yaptığı, fotoğraflarını Ahmet Çelikbaş’ın çektiği oyunda Bensu Orhunöz, Ceren Hacımuratoğlu, Lale Kabul, Nazan Yatgın Palabıyık, Selin Türkmen, Şenay Bağ, Yeşim Mazıcıoğlu rol alıyor.
Erkek hükümran bir dünyada, okuyan ve sorgulayan bir bayanın hayat öyküsünün anlatıldığı oyun; detaylı bir tarihî araştırmanın sahne üzerinde dramatik materyale dönüştürülmesi, müzik ve koreografinin ahengiyle, Bilgesu Erenus’un oyun kozmosunun geçişli, esnek ve sorgulayan yanını açık edecek bir “seyirlik” halinde anlatılıyor. Fatma Nudiye Yalçı’nın hayatının farklı periyotlarında kendisine yakıştırılan “yafta’larla çabası, toplumsal gayreti ve özgürlük arayışının, aşkının ve tutkusunun başarılı bir halde sahneye yansıtıldığı Yaftalı Tabut, sadeliğiyle, oyunculuğa yaslanan rejisiyle ve “anlatı” geleneğini koruyan üslubuyla seyircinin beğenisini kazandı.
Oyun, 7-9 Ekim 2021 tarihleri ortasında Fatih Reşat Nuri Sahnesi’nde.
Oyun Konusu
Türkiye’nin birinci bayan oyun muharriri, kuramcı, aktivist, toplumsal ve siyasi hayatın her alanında öncü Fatma Nudiye Yalçı’nın öyküsü. 1920’lerde başlayan gayretine Dr. Hikmet Kıvılcımlı ve Nazım Hikmet de eşlik ediyor.
30’lu Yılların Bağımsız Aydını: Fatma Nudiye Yalçı
Fatma Nudiye Yalçı yalnızca bir oyun muharriri değil birebir vakitte pedagog, gazeteci, mütercim, felsefeci ve çocuk hikayesi müellifi. 1904’de varlıklı denebilecek bir ailenin çocuğu olarak doğar. Tam bir kitap kurdu; tıpkı vakitte meraklı, sorgulayan ve çok araştıran bir çocuktur.
Bayan muharrirler ortasında repertuara alınabilecek nitelikte birinci oyunu kaleme alan Fatma Nudiye Yalçı, “Beyoğlu 1931” isimli yapıtıyla Türk Tiyatro Tarihi’nde yer edinir. Oyun Darülbedayi’de sahnelenmek üzere repertuara alınır fakat seyirciyle buluşamaz.
Devrin tanınmış bütün aydınlarının toplandığı Fotoğraflı Ay etrafında yer alır. Ve onların ortasında en şöhretli isim Nizamettin Nazif’le kısa süren evliliğini, 1930’lu yılların muhafazakârlığına karşın kendi isteğiyle boşanarak noktalar.
Akabinde büyük hayranlık duyduğu ve çabasından etkilendiği Hikmet Kıvılcımlı’yla aşk yaşamaya başlar. Birlikte yayınevleri kurarlar. Her türlü baskıya karşın bilimsel sosyalizmin Türkiye’de tanınmasını sağlayacak pek çok yapıtı yayınlarlar. Onların yaşadığı yalnızca aşk değil, uzun yol arkadaşlığıdır. Karakollarda başka hücreler, farklı kentlerde cezaevleri, nihayetinde tıpkı çatı altındaki birliktelikleri son bulsa da Hekim Hikmet oburuyla evlense de yoldaşlıkları Fatma Nudiye ölene kadar sürer.
Fatma Nudiye birebir vakitte çocuklar için hikayeler ve eğitim kitapları muharrir. Babası dışında hiç asker tanımadığı halde Donanma Davası’nda, “Donanmanın disiplinini bozmak ve askeri isyana teşvik etmek” kabahatinden Hikmet Kıvılcımlı, Nazım Hikmet, Kemal Tahir ve Kerim Korcan’la birlikte yargılanıp 10 yıl ağır mahpus cezasını çarptırılır ve uygar hakları da elinden alınır.
Kendisinden iki yıl sonra tahliye olan Kıvılcımlı, Emine Hanım’la nikâh masasına otursa da gayret arkadaşlıkları devam eder. Birlikte Vatan Partisi’ni kurarlar. Partinin Kültür Divanı Lideri olan Fatma Nudiye, emekçilerle piknikler düzenler; mitinglerde hikayeler ve fıkralarla kıymetli kıssalar aktarır.
Menderes tarafından parti kapatıldıktan sonra Nudiye’nin çok sıkıntı geçen bir hapislik devri daha başlar. Psikolojisi, sıhhati bozulur ama ona bu hususta da omuz veren yeniden Tabip Hikmet yurt dışında tedavi olmasını sağlar.
Fatma Nudiye, Bulgaristan’daki sürgün hayatı boyunca üretmeye devam eder. “Çok utanıyorum; bir teyzem olduğunu 61 Anayasası’nın izafi özgürlük ortamında öğrendim” diyen tiyatro sanatkarı yeğeni Beklan Algan, Avrupa turnesine çıktığında kendisiyle buluşur. Dönüşte ise teyzesinin mevt haberini alır.
Nihayetinde Fatma Nudiye, 30’lu yılların toplumsal hayatında, peçenin altında bilimsel sosyalizmi araştırmaya başlayan; çeviriler yapıp kitaplar yazan, bu uğraşını partide, cezaevinde sürdüren; erkeklerin her alanda baskın olduğu bir periyotta “bağımsız” bir bayan olarak kendini var etmeyi başarmış bir aydındır. Bu çabayı yaşadıkları devirde veren bayanlar feminist hareketin takviyesine ve gücüne sahip değillerdi. Lakin büyük bedeller ödeyerek açtıkları yolda bugün pek çok bayanın yürümesini sağladılar.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
Beyaz Haber Ajansı
