Aşılarla ilgili sıkça lisana getirilen kaygıların başında damar tıkanıklığı ve kan pıhtısı oluşma riski geliyor. Pekala bu ne kadar hakikat? İşte Barlas’ın yanıtı…
Tüm dünyayı endişe salmaya devam eden Covid-19’dan korunmanın en tesirli yolu aşı olmaktan geçiyor. Ancak yan tesirlerinden çekinip aşı yaptırmayanların sayısı da az değil.
Aşıyla ilgili kaygı edilen hususların başında ise damar tıkanıklığı ve kan pıhtısı oluşması riski geliyor. Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Semih Barlas, bu mevzuya şöyle açıklık getirdi…
■ Derin Venöz Tromboz (DVT) nedir?
Derin Venöz Tromboz (DVT), bedenimizdeki damarların içinde oluşan bir kan pıhtısının yol açtığı çok önemli bir durumdur. Bu pıhtı hangi nedenle gelişmiş olursa olsun, bacaktaki derin venleri (ana toplardamarları) tıkadığı anda, kan dolanımını engelleyecek bir sürece yol açar. Bulunduğu yerden koparsa, gidebileceği en tehlikeli maksat akciğerdir. Buna Pulmoner Emboli ismi verilir. Bacak yahut kolda yer alan derin venlerdeki pıhtının akciğer damarlarını tıkamaya başlaması, hayatı tehdit eden bir sıhhat meselesidir.
■ Covid-19 nasıl bir hastalıktır?
Birden fazla insan, Covid-19’u bir teneffüs hastalığı olarak biliyor. Meğer ki Covid, gerçek bir damar hastalığı üzere seyir izliyor. Covid-19’un akciğerlere verdiği ziyan, bedenimizdeki damarların en iç katmanını oluşturan ‘endotel hücreleri’ne saldırması ile gerçekleşiyor. Covid-19 virüsünde bulunan bir protein, ‘ACE 2 Reseptörü’ ismi verilen bir yapıya bağlanıyor. Bu yapı, bedenimizdeki arter (atardamar) ile venlerde (toplardamar) bulunuyor. Bu bağlanma hücre yıkımını başlatıp, akciğer harabiyeti, kalp krizleri, inmeler, Derin Venöz Tromboz-DVT’ye yol açan damar içi kan pıhtılarını doğurabiliyor. Bu doğrultuda sıkça sorulan soruların odağında DVT var ve bu sorunun aşıya bağlı olarak gelişip gelişmeyeceği merak ediliyor. DVT önemli ve gözardı edilmemesi gereken bir sorun olmasına rağmen, Covid-19 aşılarının damar içinde pıhtıya ve DVT’ye yol açma riski son derece düşük. Yapılan bir çalışmaya nazaran, 18-49 yaş ortasındaki bayanlarda 1 milyon aşılanmada 7 bireyde damar içi pıhtı görülürken, 50 ve daha ileri yaştaki bayanlarda ise bu oran 1 milyonda 0.9 olarak ortaya çıkmıştır. Bu çok az yan tesir, aşılanmadan 6-15 gün sonra görülmüştür.
■ DVT nasıl anlaşılır?
Pıhtının bulunduğu yere nazaran belirtiler farklılık gösterebilir. Bacaklarda DVT geliştiğinde, uzuvda şişlik, kramp, ayak/bilekte ağrı, dokunmakla ilgili bölgenin cilt ısısında hafif artış yahut kızarıklık, yürüme zahmeti görülebilir. Üst beden yarısında DVT daha enderdir. Lakin bacaklarda olduğu üzere, sessizce atlatılabileceği üzere, boyun yahut omuz ağrısı, elde yahut kolda şişlik, ciltte morluk, kol hareketleri ile gelen ağrı, ellerde zayıflık hissi fark edilebilir.
Aşı olmayanlar büyük risk altında!
Aşılanma sonrası birinci 2 haftada, aşıya bağlı çok düşük bir DVT riski bulunduğu söylenebilir lakin başka yandan Covid ile karşılaşıldıktan sonra hastalığa bağlı DVT mümkünlüğünün çok daha yüksek olduğunu belirtmek gereklidir. Ayrıyeten, Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerde yapılan incelemelerde, bu hastaların ortalama yüzde 58’inde DVT saptanmıştır.
Sözcü
